Kunstmatige intelligentie zit al in veel onderdelen van ons leven: werk en privé. Zoals het er nu naar uitziet, gaat dit in de toekomst alleen maar meer worden. Deze techniek biedt enorme hoopvolle kansen voor onze maatschappij, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg en het onderwijs. Het kan in mum van tijd persoonlijke leerprogramma’s maken voor leerlingen en bijdragen aan medicijnen die het beste bij jouw lijf passen. Het kan ook de druk op de arbeidsmarkt verlichten door MRI scans goed te bekijken en de arts hierover te adviseren of karretjes met producten in magazijnen rond laten rijden. Kunstmatige intelligentie gaat daarmee niet ons werk overnemen, maar ervoor zorgen dat er meer ruimte komt in ons werk waar wij goed in zijn: mens zijn.

Maar zoals elke nieuwe techniek kan ook deze worden misbruikt. Er zullen landen op de wereld zijn die deze techniek gaan inzetten om (nog) machtiger te worden door andere landen aan te vallen of dwars te zitten. En de grootste bedrijven van de wereld worden met kunstmatige intelligentie zeer waarschijnlijk nog groter. Daar moeten we ons op voorbereiden en tegen beschermen.

Het is voor de VVD belangrijk dat elke nieuwe techniek, dus ook kunstmatige intelligentie ruim baan krijgt voor innovatie die onze samenleving beter maakt, onze economie nog sterker maakt en dat we daar allemaal van profiteren. Tegelijkertijd werken we aan wetten en regels die de gevaren van kunstmatige intelligentie beperken. Zo kan deze techniek plaatjes, video’s en stemmen maken van mensen en situaties die niet bestaan, maar net echt lijken. 

Technologische ontwikkelingen staan niet stil. Nu is het kunstmatige intelligentie die onze wereld verandert, maar er zullen andere technieken volgen die meer of minder impact hebben op samenleving. Bij elke nieuwe uitvinding let ik op de volgende principes:

1. Kansen voor de economie en samenleving

Wat zijn de kansen van deze techniek voor de Nederlandse samenleving en hoe zorg ik ervoor dat Nederland deze kansen pakt? Hoe zorg ik ervoor dat niet alleen een kleine club van deze kansen profiteert, maar wij allemaal? Hoe zorg ik ervoor dat er in Nederland ruimte komt om te innoveren en experimenteren en moeten Nederlandse ondernemers beschermd worden tegen marktmacht misbruik van grote dominante bedrijven? Op welke manier moet samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen vorm worden gegeven?

2. Bedreigingen

Op welke manier kunnen landen die niet tot onze vriendenkring behoren of criminelen en andere kwaadwillenden misbruik maken van deze techniek? En wie is dan het doelwit? Zijn dat kinderen, ouderen, onze democratische rechtsstaat? Wat is er nodig aan preventie? Hoe zorg ik ervoor dat er genoeg kennis over de gevaren aanwezig is bij iedereen en wat is er nodig aan extra  taken en bevoegdheden bij politie, OM en rechtbank om kwaadwillenden aan te pakken?

3. Wetgeving

Moet er wetgeving worden aangepast, verwijderd of toegevoegd om ervoor te zorgen dat Nederland profiteert van de kansen die deze techniek biedt en we de bedreigingen zoveel mogelijk buiten de deur houden? En moeten deze aanpassingen op Nederlands of Europees niveau gebeuren?

Dit betekent…

▶  Watermerk deepfake video’s. Het moet altijd kristalhelder zijn of een plaatje, video of stem echt of nep is. Dit kan aangegeven worden met een watermerk en platforms zoals sociale media waarop deze content wordt verspreid, moeten dit controleren. Zo voorkomen we desinformatie. Illegale deepfake video’s zoals wraakporno moet sneller offline worden gehaald.

▶  Chatbots en kinderen. Ook kinderen zijn veel online en chatten tegenwoordig met leeftijdsgenootjes en met ‘chatbots’. Op al die plekken in de digitale online wereld moeten zij vrij en veilig kunnen zijn en is het de verantwoordelijkheid van de politiek om ervoor te zorgen dat met de juiste wet- en regelgeving kinderen niet geconfronteerd worden met kwalijke praktijken en dat hun privacy extra wordt beschermd.

▶  Digitale vaardigheden. Daarnaast moet er gewerkt worden aan digitale vaardigheden van Nederland en dat begint in het onderwijs. Basisvaardigheden zijn niet alleen rekenen, lezen, schrijven, maar ook digitale vaardigheden. Van jongs af aan moet er op school en thuis door ouders gepraat worden over de kansen en gevaren van digitalisering. Zo voeden we een generatie op die snapt hoe je slim en veilig gebruik kan maken van technieken en bouwen we aan de economie van de toekomst.

▶  Ondersteunen leraren en schoolleiders bij digitale vaardigheden. We gaan door met de opstart van het expertisepunt digitale geletterdheid om leraren te ondersteunen met kennis over kunstmatige intelligentie en digitale vaardigheden.

▶  Kunstmatige intelligentie bij de overheid. Ook de overheid kan profiteren van de voordelen van kunstmatige intelligentie. Het moet wel altijd de mogelijkheid blijven om een mens te spreken, een ambtenaar, die het systeem aan de kant kan schuiven en een ander besluit kan nemen. We moeten voorkomen dat een systeem discrimineert of bepaalt of iemand wel of geen toeslag krijgt. En ook hier moet het helder zijn of je met een mens of een computer praat. De overheid, maar ook gemeenten en andere belangrijke voorzieningen, moeten bereikbaar blijven via brief, balie of telefoon. Zo voorkomen we dat mensen die digitale voorzieningen niet kunnen of willen gebruiken, worden buitengesloten.

▶  Nederlandse A.I.-raad. Met de komst van ChatGPT werd kunstmatige intelligentie elke Nederlandse huiskamer in geslingerd. Het gebruik van kunstmatige intelligentie door mensen en bedrijven nam zo’n enorme vaart dat het snel duidelijk werd dat bestaande wet- en regelgeving niet toegespitst is om alle kansen van AI ruimte te geven en alle bedreigingen het hoofd te bieden. Dat de politiek achter de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen aanloopt, kunnen en moeten we ook niet voorkomen. Wetgeving moet zorgvuldig worden gemaakt en dat kost tijd. Maar in de tussentijd wacht de samenleving wel op richting en bescherming. Daarom moet er een Nederlands A.I. adviesorgaan komen die de overheid snel en gericht kan adviseren. 

▶  Europese samenwerking. De online wereld houdt niet op bij de grens en internationale social media bedrijven zullen zich niet zo snel iets van Nederland aantrekken. Daarom moeten we slim samenwerken met Europa voor Europese wetten, regels en sterke toezichthouders.

▶  Kunstmatige intelligentie verzilveren. We zorgen ervoor dat er binnen Nederlandse en Europese wet- en regelgeving maximaal geëxperimenteerd mag worden met kunstmatige intelligentie (AI). Daarentegen mogen we de risico’s van het gebruik van AI niet bagatelliseren. Nederland moet zich daarom internationaal inzetten om afspraken te maken over het gebruik van AI door bedrijven en overheid. Gecombineerd met deze internationale afspraken is het van
belang om de kennis over de kansen en gevaren van AI binnen de overheid uit te breiden.

▶  Versterken van de kenniseconomie en hervormen topsectorenbeleid. De Nederlandse kenniseconomie wordt versterkt met het stimuleren van nieuwe technologieën als chips, fotonica, quantum, biotechnologie, ruimtevaart en kunstmatige intelligentie. Om de kenniseconomie te versterken en opgaven te combineren, stimuleren we data gedreven werken bij landbouw-, energie-, klimaat-, gezondheid-, onderwijs- en woningbouwopgaven in. We hervormen het topsectorenbeleid en richten dit op de cruciale technieken voor het toekomstig verdienvermogen van Nederland en op het terugdringen van strategische afhankelijkheden. We willen met onze economie voorop blijven lopen op het gebied van kennis en innovatie, en blijven ons hiervoor inzetten.

▶  Veilig en weerbaar in de digitale wereld. Naast dat we de digitale veiligheid en weerbaarheid van onze overheid in onder andere de uitvoering willen versterken, willen we mensen weerbaarder maken tegen bestaande en nieuwe vormen van digitale criminaliteit zoals vriend- in-noodfraude, phishing en spoofing. Hierbij hebben we extra aandacht voor het beschermen van kinderen tegen online misbruik. Nieuwe vormen van digitale oplichting en fraude met behulp van kunstmatige intelligentie gaan we actief tegen door digitale vaardigheden en kennis te versterken en door te werken aan transparantie en veiligheidswaarborgen voor kunstmatige intelligentie. Het watermerken van materiaal dat is gegenereerd met behulp van kunstmatige intelligentie, wordt de norm.